با سلام(:
با افزایش سن ، تغییراتی در بسیاری از فعایت های بدن و نحوه ی عملکرد اعضا به وجود می آید.
در اینجا می خواهیم به بررسی حس بینایی در سالمندان بپردازیم.
شاید بتوان گفت در بین حس های گوناگون انسان، بینایی مهمترین و پرکاربرد ترین حس باشد.
اگر شما در خانه ی خود از وجود نعمت مادربزرگ، پدربزرگ یا سالمندان بهره مند هستید یا خودتان در حال حاضر از سالمندان هستید، بسیار مهم است که راجع به تغییرات حس بینایی خود آگاهی داشته باشید
و با تغییرات میدان بینایی، قدرت بینایی،میزان نور محیط،بینایی در تاریکی، قدرت تطابق چشم و… آشنا شوید
حس بينائي در انجام فعاليت روزانه و داشتن زندگي مستقل بسيار مهم است. با افزايش سن و ضعيف شدن بعضي از حسها، بينائي اهميت بيشتري پيدا ميكند و اطلاعات وسيعتري در اختيار مغز قرار ميدهد. مثلاً در جوانان هنگام ايستادن اطلاعاتي كه از مفاصل به مغز ميرسد و باعث حفظ تعادل ميشوند حدود سي درصد اطلاعات مربوطه است.
اما نيمي از اطلاعات ارسال شده به مغز براي حفظ تعادل در فرد مسن از طريق چشم است. به همين علت است كه افراد مسن بيشتر به جلوي پاي خود نگاه ميكنند و راه رفتن در نور کم و مكانهاي تاريك براي آنها بسيار مشكل و خطرناك است. بنابراين دانستن اثرات افزايش سن در وضعيت بينائي بسيار مهم است.
بیشتر بدانید:
راجع به سالمندی چه می دانید؟
سوء تغذیه در سالمندان؛
پیاده روی سالمندان؛
كاهش ميدان بينائي:
ميدان بينائي يعني وسعتي از محيط و اطراف كه هر چشم آن را ميبيند. با بالا رفتن سن، وسعت ميدان بينائي كم مي شود. اين كاهش بيشتر در سطح فوقاني ميدان بينائي است و باعث ايجاد مشكلاتي ميگردد. مثلاً ممكن است فرد سالمند متوجه علايم و راهنماييهاي نوشته شده در معابر و مكانهاي مختلف نشود.
به عنوان مثال متوجه تابلوي خيابانها يا تابلوي راهنما در ساختمانهاي عمومي نگردد، در نتيجه بيشتر در معرض گمشدن است. ديده نشدن شاخه درختان در خيابان يا سايبان جلو مغازهها و موانعي از اين قبيل ميتواند باعث ايجاد حادثه گردد. توجه به اين نكات مخصوصاً در طراحي مكانهائي كه افراد سالمند به آنها رفت و آمد دارند مهم است. البته آگاهي از اين موارد و دقت به اين مسئله نيز ميتواند تا حدودي از گم شدن يا ايجاد حادثه جلوگيري كند.
حدت بينائي:
به حدت بينائي به طور معمول «قدرت بينائي» ميگويند. منظور از اين اصطلاح، توانايي چشم در تميز بين دو نقطه از هم است. در افرادي كه چشم سالم دارند، حدت بينائي از سن پنجاه تا هفتاد سالگي كاهش پيدا ميكند. پس از هفتاد سالگي كاهش حدت بينائي بارزتر است.
اين مسئله بيشتر به علت افزايش ضخامت عدسي وكاهش قدرت انعطاف پذيري چشم است. ديد چشم افراد در شب نيز كم ميشود. استفاده از عينك مناسب تا حدود زيادي به بينائي كمك ميكند.
ميتوان به طور موقت از ذره بين استفاده كرد. ذرهبيني مناسبتر است كه بتوان آنرا به طور ثابت روي كتاب قرار داد زيرا حركت ذرهبين دستي باعث خستگي چشمها ميشود. براي انجام كارهاي ظريف مثل خياطي ذرهبينهائي وجود دارد كه از گردن آويزان ميشوند.
هنگام مطالعه بايد از كتابها و مجلاتي استفاده كرد كه چاپ درشت دارند. ميتوان مطالب لازم را با استفاده از «زيراكس» درشت تر كرد. در حال حاضر كامپيوتر كمك زيادي به افراد سالمند در بزرگ كردن مطالب مينمايد.
نور محيط:
فرد سالمند براي ديد بهتر نيازمند نور بيشتري است. شدت نور محل زندگي فرد سالمند بايد دو تا سه برابر شدت نور محيط زندگي معمول باشد. لامپهائي كه از وسط سقف اتاق آويزان ميشوند براي روشنائي محل زندگي مناسب نيستند زيرا با ايجاد سايه در گوشهها و اطراف وسايل منزل باعث بروز اشكالاتي در ديدن محيط اطراف ميگردند. بهتر است منبع نور در پيرامون اتاقها باشد.
بايد محل مطالعه يا محل كار نور بيشتري از نور كل اتاق داشته باشد. براي مطالعه يا كار بهتر است از يك چراغ مطالعه استفاده شود. در صورتي كه از نور لامپ فلورسنت (مهتابي) استفاده ميشود. بايد همراه آن از يك لامپ حبابي روشن استفاده كرد. زيرا لامپهاي مهتابي به طور مكرر و با سرعت پنجاه بار در ثانيه خاموش و روشن ميشوند. اگر چه اين امر بسيار سريع رخ ميدهد و چشمها آنرا به خوبي درك نميكنند اما ميتواند باعث خستگي زودرس چشمها شود.
اشعة ماوراء بنفش باعث كاهش قدرت بينائي ميگردد. لذا بهتر است در بيرون از منزل از عينك آفتابي ضد اشعه ماوراء بنفش استفاده شود. هنگام خريد عينك آفتابي توجه شود كه همه عينكهاي آفتابي ضد اشعه ماوراء بنفش نميباشند.
بیشتر بدانید:
راجع به دکتر غلامرضا رئیسی متخصص طب فیزیکی و توان بخشی بیشتر بدانید
راجع به دکتر مریم نظری متخصص طب فیزیکی و توان بخشی و الکترودیاگنوز بیشتر بدانید
درخشش در محيط:
منظور از درخشش، انعكاس براق نور است كه براي افراد سالمند نه تنها آزاردهنده تر از افراد جوان است بلكه باعث كاهش قدرت بينائي ميگردد و خطر زمين خوردن را بيشتر ميكند. درخشش ميتواند به راههاي مختلفي ايجاد شود. مثلاً تابيدن پرتو نور خورشيد از يك روزنه به داخل اتاق نسبتاً تاريك يا تابش مستقيم نور لامپ به چشم يا انعكاس نور از يك سطح سيني فلزي همه مثالهاي شايعي از ايجاد درخشش ميباشند.
در زير به چند روش ساده براي كاهش درخشش محيط اشاره شده است.
– بجاي استفاده از يك لامپ قوي از چند لامپ ضعيفتر استفاده شود.
– جلوي پنجره با پردههاي نازك پوشانيده شود.
– در جاهائي كه درخشش زيادي وجود دارد از لامپهاي فلورسنت (مهتابي) استفاده شود.
– سطوح براق كم شود (از ظروف براق كمتر استفاده شود). جاي آنها عوض شده يا روي آنها پوشانده شود.
– اگر يك لامپ باعث ايجاد درخشش ميشود محل آن بايستي تغيير يابد.
– از رنگهاي با درخشش زياد مثل رنگ روغن جهت رنگآميزي ديوارها استفاده نشود.
– ظروف و وسايل براق و جلادار خريداري نشود.
– در بيرون منزل از عينك آفتابي ضد اشعه ماوراء بنفش كلاه لبهدار يا كلاه نقاب دار استفاده شود.
– از رانندگي هنگام طلوع و غروب آفتاب اجتناب شده و شب در مسيرهائي كه نور كافي دارند رانندگي شود.
– در هنگام رانندگي در شب حتيالامكان از عبور در مسيرهائي كه نور چراغهاي اتومبيلهاي مقابل به طور مستقيم به چشم ميرسد اجتناب گردد. خراشهاي ريز شيشه جلو اتومبيل باعث افزايش درخشندگي و آزار چشم ميگردد.
بينائي در تاريكي:
توانايي ديدن در نور كم در افراد سالمند كم ميشود و با توجه به اينكه قسمت زيادي از قدرت تعادل فرد در سنين بالا وابسته به اطلاعات رسيده به مغز از طريق چشمها است حركت كردن در نور كم و تاريكي در افراد سالمند بسيار خطرناك است.
در جاهائي كه ضروريتر است ميتوان از كليدهاي برقي استفاده كرد كه داراي لامپ كوچكي بوده و شبها محل كليد مشخص است.همراه داشتن يك چراغ قوه كوچك در شب الزامي است تا در صورت قطع برق يا وارد شدن به مكانهاي تاريك بتوان از آن استفاده كرد. بهتر است هميشه در کنار تخت يک چراغ قوه کوچک وجود داشته باشد.
درهنگام خواب از چراغ خواب استفاده شود. بهترين رنگ لامپ در اين مورد، لامپ قرمز رنگ است.
كليد برق را در محل ورودي اتاقها قرار گيرد.
در راه پلهها از كليد تبديل استفاده شود.
در محلهائي كه رفت و آمد وجود دارد و نور آنها كم است يك لامپ را به طور دائم روشن نگه داشته شود.
قدرت تطابق چشم
با افزايش سن قدرت تطابق چشمها كم ميشود به اين امر «پيرچشمي» اطلاق ميشود. ابتدا توانائي ديد نزديك كم ميشود و درمان آن استفاده از عينكهاي مطالعه است ممكن است استفاده از عينكهاي دو كانوني لازم شود.
رنگها
توانائي افتراق رنگها با افزايش سن كم ميشود. خصوصاً ديد رنگهاي سرد مثل «آبي، سبز و بنفش» كم ميشود. اما درك درخشندگي رنگها دچار اشكال نميشود.
در افراد سالمند ديد رنگهاي گرم مثل «قرمز، نارنجي و زرد» راحتتر است. در جاهائي كه تغيير رنگ محيط زياد نيست فرد سالمند در ديد دچار مشكل ميشود. مثلاً وسايل خانگي تيرهرنگ و سايه آنها ممكن است به خوبي از هم افتراق داده نشوند و باعث بروز حادثه گردند.
رنگهاي سرد مثل آبي و سبز آرامش بخش ميباشند و در جاهائي كه توجه لازم نيست مثل رنگ ديوار اتاقها ميتوان از اين رنگها استفاده كرد. در جاهائي كه توجه لازم است مثل لبه پلهها ميتوان از رنگهاي قرمز، زرد و نارنجي استفاده كرد.
اختلاف شدت درخشندگي
در افراد بالاي شصت سال قدرت تمييز بين درخشندگي رنگها كمتر ميشود. در جاهائي كه توجه لازم است بايد به اين مسئله دقت كرد.
در افراد مسن استفاده از شيء به رنگ روشن در زمينه تيره نسبت به شيء تيره در زمينه روشن بهتر درك ميشود ، مثلاً هنگام خريد تلفن توجه شود كه شمارهها به رنگ روشن و رنگ تلفن زمينه تيره باشد.
بهتر است در وسايل و مكانهائي كه بايد بهتر ديده شوند از رنگهاي گرم استفاده شود مثلاً دستگيره درها به رنگ زرد انتخاب شوند.
رنگ كف اتاق يا موكت بايد با رنگ ديوارها متفاوت باشد.
رنگ سفره يا روميزي بايد با رنگ بشقابها تفاوت داشته باشد.
از بشقابها و ليوانهائي استفاده شود كه لبه رنگي دارند.
-رنگ روميزي با رنگ اتاق متفاوت باشد زيرا ديده نشدن ميز ممكن است باعث ايجاد آسيب گردد.
درك عمق فضائي
درك عمق فضائي يعني قدرت درك چشم و مغز از محل اشياء و فاصله اين اشياء نسبت به يكديگر، مقدار درك فواصل ودرك عمق فضائي با افزايش سن كم ميشود.
بهتر است در كف اتاق و به خصوص راهروها و پلهها از رنگهاي ساده استفاده شود. مثلاً پوشاندن پلهها با موكت طرحدار باعث زمين خوردن ميشود. به علت كم شدن درك عمق فضائي در هنگام عبور از خيابان احتياط بيشتري لازم است.
منبع : drraissi.ir
