پیشگیری،درمان و توانبخشی فلج اطفال

سلام (:
راجع به فلج اطفال چه اطلاعاتی دارید؟
نحوه ی ابتلا به فلج اطفال چگونه است؟
علت ایجاد بیماری فلج اطفال چگونه است؟
آیا فلج اطفال ، از طریق مدفوع هم انتقال پیدا می کند؟
چه کسانی در معرض ابتلا به فلج اطفال می‌باشند؟

علائم بیماری فلج اطفال چیست؟
عوارض ناشی از فلج اطفال چیست؟
نحوه تشخیص فلج اطفال
راه‌های درمان فلج اطفال
نحوه جلوگیری از ابتلا به فلج اطفال
با ما همراه باشید تا در ادامه بیشتر با فلج اطفال آشنا شویم؛

فلج اطفال در اثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. جهت مهار بیماری فلج اطفال، علائم این بیماری بایستی کنترل شوند. هدف از درمان این بیماری حفظ و تقویت عملکردهای بدن و کاهش احتمال بروز مشکلات بلندمدت می‌باشد.

در طول دوره درمان، بدن نیز به مبارزه با عفونت ادامه می‌دهد. روش‌های درمانی شامل استراحت در بیمارستان، مصرف داروی مُسکن، استفاده از دستگاه‌های تنفسی و انجام تمارین ورزشی و حرکات کششی جهت جلوگیری از بروز مشکلات در عضلات و مفاصل است. در صورت عدم درمان عارضه‌های بلندمدتی که در نتیجه عفونت فلج اطفال ایجاد می‌شوند، به احتمال زیاد در آینده به درمان مداوم نیاز می‌باشد.

درمان مداوم شامل فیزیوتراپی جهت رفع مشکلات حرکتی، استفاده از ابزاری مانند اسپلینت و بریس برای حفاظت از اندام‌ها و مفاصل ضعیف، کاردرمانی جهت سازگاری با مشکلات و جراحی برای رفع هرگونه ناهنجاری می‌باشد.

نحوه ابتلا به بیماری فلج اطفال
________________________________________
فلج اطفال یا پولیو (پولیومیلیت) یک بیماری عفونی ویروسی می‌باشد. این بیماری در اثر تماس با شخص مبتلا به عفونت (عمدتاً به صورت تماس مدفوعی – دهانی) منتقل می‌شود.

ویروس از طریق دهان یا دستگاه تنفسی وارد بدن شده و در حلق و روده‌ها تکثیر می‌شود. ویروس می‌تواند از طریق جریان خون حرکت کرده و امکان دارد وارد دستگاه عصبی مرکزی (طناب نخاعی و مغز) شود و سبب ایجاد ضعف عضلانی، فلج و حتی در برخی از موارد باعث مرگ شود. ویروس از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شود.

فلج اطفال در 2 تا 10 درصد از مواردِ پارالیتیک (فلج‌کننده)، خطرناک می‌باشد؛ چرا که در این حالت عضلات مورد نیاز برای تنفس نمی‌توانند به صورت طبیعی عمل کنند.

احتمال بروز سندرم پس از فلج اطفال از سن 15 تا 40 سالگی بعد از عفونت اولیه وجود دارد. امکان دارد در 40 درصد از بیمارانی که با وجود ابتلا به این بیماری زنده می‌مانند، سندرم پس از فلج اطفال ایجاد شود. علائم این سندرم شامل درد و ضعف عضلانی و یا فلج (در زمان سال‌ها پس از بیماری اصلی) می‌باشد.

علت ایجاد بیماری فلج اطفال
________________________________________
فلج اطفال در اثر ویروس پولیو ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق دهان وارد بدن می‌شود. ویروس فلج اطفال بوسیله تماس با مدفوعِ شخص مبتلا به این عفونت منتقل می‌شود.

همچنین امکان دارد این ویروس در اثر سرفه یا عطسه فرد مبتلا به عفونت منتقل شود. امکان انتقال این بیماری از طریق استفاده از اشیاء آلوده به ویروس و سپس قرار دادن دست در دهان نیز امکان‌پذیر است. آلودگی غذا یا آب در اثر عدم رعایت بهداشت یا وجود شرایط غیر بهداشتی نیز با ابتلا به فلج اطفال مرتبط می‌باشند.

امکان انتقال ویروس از طریق افراد مبتلا به فلج اطفال 1 یا 2 هفته پس از ظهور اولین علائم وجود دارد. فرد بیمار حتی در صورتی که ظاهراً دارای علائم بیماری نباشد، می‌تواند انتقال‌دهنده ویروس باشد و دیگران را نیز مبتلا کند.

چه کسانی در معرض ابتلا به فلج اطفال می‌باشند؟
________________________________________
افرادی که واکسن بیماری فلج اطفال را تزریق نکرده باشند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. ممکن است افراد در هر سنی به فلج اطفال مبتلا شوند. با این حال نوزادان، کودکان، افراد سالخورده و زنان حامله بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

تضعیف دستگاه ایمنی در اثر عوامل مختلف مانند ویروس اچ آی وی یا استرس بیش از حد نیز احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. کودکان در سن 5 سالگی (یا کمتر از سن 5 سال) بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به فلج اطفال هستند.

بیشتر بدانید: نکات تغذیه ای برای کودکان یک تا سه سال

علائم بیماری فلج اطفال
________________________________________

حدود 72 درصد از افراد مبتلا به فلج اطفال دارای هیچ علائمی نمی‌باشند. علائم در 25 درصد دیگر از افراد مبتلا به این بیماری مشابه علائم بیماری آنفولانزا می‌باشند. این علائم عبارتند از:
• تب
• سر درد
• حالت تهوع
• خستگی
• گلو درد
• درد در دست‌ها و پاها
• سفتی و خشکی گردن

این علائم معمولاً به مدت 2 تا 5 روز ادامه دارند و سپس رفع می‌شوند. البته در تعداد کمی از افراد به سبب آسیب‌دیدگی طناب نخاعی و مغز، علائم شدیدتری ایجاد می‌شوند. این علائم عبارتند از:

• خواب‌رفتگی اندام‌ها : احساس گزگز یا سوزن سوزن شدن در پاها و دست‌ها
• مننژیت : عفونت پوشش اطراف مغز و طناب نخاعی
• فلج : کاهش یا عدم توانایی حرکتی پاها، دست‌ها و یا عضلات تنفسی

از حدود هر 200 نفری که به این بیماری مبتلا هستند، 1 نفر دچار فلج می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی دائمی یا مرگ شود.

عوارض ناشی از فلج اطفال
________________________________________
عوارض ناشی از فلج اطفال عبارتند از:
• ضعف پیش‌رونده عضلانی در عضلاتی که در زمان عفونت اولیه دچار آسیب‌دیدگی شده‌اند. البته امکان دارد این عارضه در عضلات دیگر نیز ایجاد شود.
• درد در مفاصل و خستگی
• کاهش قدرت تمرکز و حافظه
• ضعف عضلانی (آتروفی) در تعداد کمی از افراد
• دشواری در بلع غذا و خستگی بلندمدت

در اثر فلج عضلانی و ناهنجاری در لگن و پاها ناشی از فلج اطفال امکان دارد مشکلات جسمانی شدید ایجاد شوند. فلج اطفال می‌تواند باعث ایجاد عوارض شدیدی در اعضای بدن مانند ریه‌ها، روده‌ها، کلیه و قلب شود.

بیشتر بدانید : خطرات مصرف بیش از اندازه مکمل ها برای کودکان

نحوه تشخیص فلج اطفال
________________________________________
پزشک علائم بیماری و سابقه پزشکی بیمار را ارزیابی می‌کند و همچنین از معاینه بدنی استفاده می‌کند.
امکان دارد علائم فلج اطفال مشابه بیماری‌های ویروسی دیگر باشد، بنابر این بایستی جهت تشخیص بیماری از آزمایش استفاده شود. در صورت احتمال ابتلا به فلج اطفال، از آزمایش مدفوع و کشت ترشحات گلو استفاده می‌شود.

دو نمونه آزمایش مدفوع و دو نمونه کشت ترشحات گلو بایستی با فاصله 24 ساعت جمع‌آوری شوند. این آزمایش‌ها بایستی هر چه سریع‌تر پس از آغاز بیماری (در طی 14 روز) انجام شوند.

امکان دارد از آزمایش خون نیز استفاده شود. ممکن است برای بررسی احتمال عفونت فلج اطفال، پزشک از پونکسیون کمری جهت ارزیابی مایع مغزی – نخاعی استفاده کند.

راه‌های درمان فلج اطفال
________________________________________

روش‌های درمان فلج اطفال عبارتند از:
• جهت تسکین علائمی مانند تب، سردرد، درد کمر و گردن و عضلات از داروهای مسکن و شل‌کننده‌های عضلانی استفاده می‌شود. معمولاً پزشک داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک و استامینوفن تجویز می‌کند. به علت احتمال ایجاد سندرم ری از آسپیرین در کودکان استفاده نمی‌شود.

این سندرم باعث آسیب‌دیدگی دائمی کبد می‌شود. به علت احتمال ایجاد نارسایی تنفسی از داروهای مخدر ضد درد مانند مورفین استفاده نمی‌شود.

• جهت رفع درد، اسپاسم و سفتی عضلات از حرارت مرطوب به کمک حوله گرم و پد حرارتی استفاده می‌شود.
• بیمارانی که دچار مشکلات تنفسی هستند و یا عضلات تنفسی‌شان فلج شده است، بایستی از تجهیزاتی مانند دستگاه تنفسی مصنوعی استفاده کنند.

• افراد مبتلا به عفونت مجاری ادراری به مصرف آنتی‌بیوتیک نیاز دارند. در اثر عفونت امکان دارد دفع ادرار برای بیمار دشوار باشد. در این حالت ممکن است احتباس ادرار ایجاد شود.

جهت رفع احتباس ادراری از داروهایی مانند بتانکول استفاده می‌شود. امکان دارد برخی از بیماران جهت دفع ادرار به استفاده از سوند ادراری نیاز داشه باشند.

• احتمال دارد در اثر فلج اطفال، بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه (پنومونی) ایجاد شوند. در این موارد از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود.
• امکان دارد در برخی از افراد بیماری قلبی ناشی از مشکل ریه ایجاد شود.

این نارسایی قلبی در طرف راست قلب ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است مشکلات قلبی مانند میوکاردیت و فشار خون بالا در برخی از بیماران مشاهده شود. برای درمان این عارضه‌ها بایستی از روش‌های درمانی مناسب استفاده شود.

• احتمال دارد در اثر عدم تحرک برای مدت طولانی، حرکات طبیعی روده دچار مشکل شده و منجر به یبوست شود. یبوست این حالت با استفاده از مصرف داروهای مناسب قابل درمان می‌باشد. همچنین ایجاد سنگ کلیه در افرادی که برای مدت طولانی به فلج اطفال مبتلا هستند، شایع می‌باشد.

• استفاده از فیزیوتراپی، ورزش، بریس و کفش‌های طبی برای افراد مبتلا به فلج اطفال سودمند می‌باشد و باعث بازیابی قدرت و عملکرد عضلانی می‌شود. امکان دارد برخی از بیماران به جراحی ارتوپدی نیاز داشت باشند.

• با توجه به شدت عفونت در بیماری فلج اطفال، در صورتی که طناب نخاعی و مغز دچار آسیب‌دیدگی نشوند، احتمال بهبود کامل وجود دارد. (در بیش از 90 درصد از موارد آسیبی به مغز و طناب نخاعی وارد نمی‌شود).

آسیب‌دیدگی مغز و طناب نخاعی یک فوریت پزشکی است و ممکن است باعث فلج دستگاه تنفسی یا منجر به مرگ شود.
امکان دارد فلج اندام‌های فوقانی یا تحتانی به شکل ضعف و فلج طولانی‌مدت ادامه پیدا کرده و در نهایت سبب از کار افتادگی دائمی شود. در بیماری فلج اطفال، بروز از کار افـتادگی شـایع‌تر از مرگ می‌باشـد.

ایجـاد ضایـعه در قسـمـت پاییـن طنـاب نخـاعی باعث از کار افتادگی و در قسمت پایین طناب نخاعی باعث فلج دستگاه تنفسی می‌شود.

توان‌بخشی فلج اطفال
________________________________________
معمولاً در طی اولین روز درمان، بیمار در جلسه مشاوره پزشکی شرکت کرده و توسط تیم کاردرمانی و فیزیوتراپی ارزیابی می‌شود. در برخی از مواقع ارزیابی توسط متخصص گفتاردرمانی نیز انجام می‌شود.

در روز دوم درمان آزمایش‌های تشخیصی مانند الکترومیوگرافی (EMG) و آزمون هدایت عصبی، فیزیوتراپی و کاردرمانی انجام می‌شوند. در روز سوم نیز از فیزیوتراپی و کاردرمانی استفاده می‌شود.

جهت اطمینان از روند بهبودی، موارد زیر در توان‌بخشی انجام خواهند شد:
• آموزش جلوگیری از ایجاد عوارض ناشی از فلج اطفال
• ارزیابی عوارض ایجاد شده
• بهبود قابلیت حرکتی
• کاهش خستگی و درد
• شرکت در برنامه ورزشی
• آموزش روش‌های ذخیره انرژی جسمانی
• تغییر در نحوه انجام فعالیت‌های روزمره

نحوه جلوگیری از ابتلا به فلج اطفال
________________________________________

فلج اطفال با استفاده از واکسن در بسیاری از کشورها ریشه‌کن شده است؛ با این حال همچنان در برخی از نقاط جهان این بیماری وجود دارد.
واکسن فلج اطفال در جلوگیری از ابتلا به این بیماری بسیاری مؤثر است. از هر 100 کودک که از این واکسن استفاده می‌کنند، 99 نفر به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

در حال حاضر دو نوع واکسن فلج اطفال وجود دارد : واکسن فلج اطفال غیر فعال تزریقی (IPV) و واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی (OPV).
واکسن غیر فعال در بازو یا پا تزریق می‌شود. در برخی از مواقع این واکسن همراه با واکسن‌های دیگر استفاده می‌شود. واکسن بایستی بر طبق برنامه زیر در 4 نوبت به اطفال تزریق شود:

• نوبت اول : در سن 2 ماهگی
• نوبت دوم : سن 4 ماهگی
• نوبت سوم : 6 تا 18 ماهگی
• نوبت چهارم : 4 تا 6 سالگی

در صورتی که در مناطقی از جهان مواردی از فلج اطفال گزارش شود، کودکان بایستی پیش از سفر به این مناطق با استفاده از واکسن فلج اطفال در مقابل این بیماری ایمن شده باشند. بنابراین پیش از سفر، تزریق تمامی نوبت‌های واکسن بایستی انجام شده باشد.

برخی از افراد بزرگسال در زمان کودکی به طور کامل در برابر بیماری فلج اطفال واکسینه نشده‌اند. در این صورت توصیه می‌شود که این افراد از 3 نوبت واکسن فلج اطفال غیر فعال (IPV) استفاده کنند.

تزریق اولین نوبت واکسن در هر زمانی امکان‌پذیر است. نوبت دوم بایستی 1 تا 2 ماه پس از آن تزریق شود. نوبت آخر 6 تا 12 ماه پس از نوبت دوم تزریق می‌شود. برخی از افراد بزرگسال نوبت اول یا دوم واکسن را قبلاً تزریق کرده‌اند. در این صورت نوبت باقیمانده واکسن بایستی هرچه سریع‌تر تزریق شود.

عوامل زیر احتمال ابتلا به فلج اطفال را در افراد بزرگسال افزایش می‌دهند:
* سفر به مناطقی که بیماری فلج اطفال همچنان در آن وجود دارد.
* کار در آزمایشگاهی که نمونه‌های آلوده به ویروس فلج اطفال را بررسی می‌کنند.
* در تماس بودن با بیماران مبتلا به فلج اطفال یا افرادی که احتمالاً در تماس با افراد آلوده به ویروس فلج اطفال هستند.
افراد بزرگسال در شرایط فوق بایستی از یک نوبت تقویتی واکسن فلج اطفال استفاده کنند.

منبع : tehranpain.ir